#ବ୍ରହ୍ମପୁର ସଂଲଗ୍ନ
ଗୋପାଳପୁରଠାରେ ଶିଳ୍ପାୟନ ନିମନ୍ତେ ଏକାଧିକ ପ୍ରକଳ୍ପ ରୂପାୟନ ନିମନ୍ତେ ଉଦ୍ୟମ କରାଯାଇଛି ।
ତେବେ ବିଭିନ୍ନ କାରଣରୁ ଅନେକ ସମ୍ଭବ ହୋଇପାରି ନାହିଁ । ସାଧାରଣ ବିଚାରରେ ଗୋପାଳପୁରରେ
ଶିଳ୍ପାୟନକୁ ମିଥ୍ୟା ରାଜନୀତିକ ପ୍ରତିଶୃତି ରୂପେ ଆକ୍ଷେପ କରାଯାଇଥାଏ । ଶିଳ୍ପ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଓ
ନିଯୁକ୍ତି ସୁଯୋଗର ପୂର୍ବାନୁମାନରେ କ୍ଷମତାସୀନ ସରକାରୀ ରାଜନୀତିକ ଦଳ ପତିଆରା ସୃଷ୍ଟି
ନିମନ୍ତେ ପରିବେଶ ଗଢ଼ି ତୋଳୁଥିଲେ ହେଁ ବହୁ ଭିନ୍ନ କାରଣରୁ ଗୋପାଳପୁରରେ ପ୍ରସ୍ତାବିତ
ପ୍ରକଳ୍ପଗୁଡ଼ିକ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହୋଇନପାରୁଥିବା ଦୃଷ୍ଟିକୁ ଆସିଥାଏ ।
ସ୍ୱାଧୀନତା-ପୂର୍ବ ଅବସ୍ଥାରେ ଗୋପାଳପୁରରେ ଆଜିକାର ମୁଖ୍ୟ ପର୍ଯ୍ୟଟନ ବେଳାଭୂମି ‘ବିଚ’ରେ ବନ୍ଦର କାର୍ଯ୍ୟକ୍ଷମ ଥିଲା । ବିଚ଼ରୁ ସମୁଦ୍ର ଗର୍ଭକୁ ଏକ ସୁଦୀର୍ଘ ଜେଟି ନିର୍ମିତ ହୋଇଥିଲା । ଏହାକୁ ବ୍ୟବହାର କରି ଯାତ୍ରୀ ଓ ମାଲ ଷ୍ଟିମରରେ ପହଞ୍ଚିବା ପରେ ଷ୍ଟିମର ଗଭୀର ଜଳରେ ନଙ୍ଗର ପକାଇଥିବା ବଡ଼ ଜାହାଜରେ ନେଇ ଛାଡୁଥିଲା । ବିଚ଼ ରାସ୍ତାର ଦୁଇ ପାର୍ଶ୍ୱରେ ବଡ଼ ବଡ଼ ଗୋଦାମ ରହିଥିଲା । ମେ’ଫେୟାର ହୋଟେଲ ଜାହାଜ ଯାତ୍ରୀଙ୍କ ବନ୍ଦରରେ ସାମୟିକ ରହେଣୀ ନିମନ୍ତେ ଜଣେ ବିଦେଶୀ ବ୍ୟବସାୟୀ ନିର୍ମାଣ କରିଥିଲେ । ଗୋପାଳପୁର ବନ୍ଦର ବନ୍ଦ ହୋଇଯିବାର ବିଭିନ୍ନ କାରଣ ଚ଼ିହ୍ନଟ କରାଯାଇଥାଏ । ତେବେ ମୁଖ୍ୟତଃ ପର୍ଯ୍ୟାପ୍ତ ରପ୍ତାନୀ ଓ ଆମଦାନୀ ଅଭାବ, ରେଳପଥର ବିକାଶପରେ ଅପେକ୍ଷାକୃତ ସରଳ ପରିବହନ ସୁବିଧା ଉପଲବ୍ଧ ହେବା ଏବଂ ପ୍ରାକୃତିକ ଭାବେ ଗୋପାଳପୁର ବଡ଼ ବନ୍ଦରରେ ଗଢ଼ି ତୋଳିବା ନିମନ୍ତେ ଅନୁପଯୁକ୍ତ ଥିବା ଇତ୍ୟାଦିକୁ ନେଇ ବିଶେଷଜ୍ଞମାନେ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ମତ ପୋଷଣ କରିଥାନ୍ତି ।
ସ୍ୱାଧୀନୋତ୍ତର ଇତିହାସରେ ଗୋପାଳପୁରରେ ଟାଟା ଦ୍ୱାରା ବୃହତ ଇସ୍ପାତ କାରଖାନା ପ୍ରସ୍ତାବ ଏକ ଚର୍ଚ୍ଚିତ ଅଧ୍ୟାୟ । ଇସ୍ପାତ ପ୍ରକଳ୍ପକୁ କେନ୍ଦ୍ର କରି ବନ୍ଦର ଓ ରେଳପଥ ବିକାଶ, ଏଲ-ଏଣ୍ଡ-ଟି ଭଳି କେତେକ ନାମୀ ଶିଳ୍ପଦ୍ୟୋଗୀଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଆନୁସଙ୍ଗିକ ଶିଳ୍ପ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଏବଂ ବ୍ୟାପକ ନିଯୁକ୍ତି ସୁଯୋଗ ସଂପର୍କରେ ପ୍ରଚାରିତ ହୋଇଥିଲା । ତେବେ ଏଥି ମଧ୍ୟରୁ ବହୁ ସୁବିଧାସୁଯୋଗ ତଥ୍ୟାଶ୍ରିତ ନଥିଲା । ଉଦାହରଣରେ ଟାଟା ପକ୍ଷରୁ ଆଧୁନିକ ଇସ୍ପାତ କାରଖାନା କାର୍ଯ୍ୟକ୍ଷମ ହୋଇଥିଲେ ଏଥିରେ ବ୍ରହ୍ମପରବାସୀ ପୂର୍ବରୁ ଦେଖିଥିବା ରାଉରକେଲା ବା ଭାଇଜାଗର ଇସ୍ପାତ କାରଖାନା ଭଳି ଶ୍ରମିକ ନିଯୁକ୍ତ ହୋଇନଥାନ୍ତେ । କାରଣ ଅତ୍ୟାଧୁନିକ ଉଦ୍ୟୋଗ ପରିଚାଳନାରେ ବହୁ କମ ଶ୍ରମ ଶକ୍ତି ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥାଏ... ଇତ୍ୟାଦି ।
ବିଂଶ ଶତାଦ୍ଦୀର ଶେଷ ଦଶକ ଦ୍ୱିତୀୟାର୍ଦ୍ଧରେ ଗୋପାଳପୁରଠାରେ ଇସ୍ପାତ ପ୍ରକଳ୍ପ ପ୍ରସ୍ତାବ ଉପସ୍ଥାପନ ସମୟରେ ରାଜ୍ୟ ଓ କେନ୍ଦ୍ରରେ କଂଗ୍ରେସ ଦଳ ସରକାର । ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ବ୍ରହ୍ମପୁର ଲୋକସଭା ଆସନରୁ ପ୍ରତିଦ୍ୱନ୍ଦିତା କରି ବିଜୟୀ ହୋଇଥାନ୍ତି । କିନ୍ତୁ ତୁରନ୍ତ ଉଭୟ ରାଜ୍ୟ ଓ କେନ୍ଦ୍ର ସରକାରରୁ କଂଗ୍ରେସ ଅପସରି ଗଲା । ଫଳରେ ରାଜନୀତିକ ଅଭିସନ୍ଧିମୂଳକ ପ୍ରତିଶୃତି ପୂରଣରେ ଆନ୍ତରିକତା ଅଭାବ ଦେଖାଗଲା ବୋଲି ଅଭିଯୋଗ ହୋଇଥାଏ । କିନ୍ତୁ ପ୍ରକୃତ କାରଣ ସଂପର୍କରେ ଖୋଦ ଶିଳ୍ପଦ୍ୟୋଗୀ ଭିନ୍ନ ମତ ଅବତରଣା କରିଥାନ୍ତି ।
ଦୈନିକ ‘ସମ୍ୱାଦ’ର ରବିବାସରୀୟ ପତ୍ରିକା ‘ରବିବାର’ ୧୫ ଫେବୃୟାରୀ ୨୦୧୫ ସଂସ୍କରଣରେ ତତ୍ କାଳୀନ ଟାଟା କମ୍ପାନୀର ଗୋପାଳପୁର ପ୍ରୋଜେକ୍ଟର ଭାଇସ-ପ୍ରେସିଡ଼େଣ୍ଟ ଅରୁଣ ମିଶ୍ରଙ୍କ ସହ ଏକ ସାକ୍ଷାତକାର ପ୍ରକାଶିତ ହୋଇଥିଲା । ସେଥିରୁ ଏକାଂଶର ଅବିକଳ ଉଦ୍ଧୃତି ଗୋପାଳପୁରରେ ଟାଟାର ଇସ୍ପାତ କାରଖାନା ପ୍ରସ୍ତାବରୁ ଓହରିଯିବାର କାରଣ ସ୍ପଷ୍ଟ କରିଥାଏ ।
“୧୯୯୬ ଟାଟା-ଷ୍ଟିଲ ଗୋପାଳପୁର ପ୍ରେଜେକ୍ଟ ବିରୋଧରେ ଆନ୍ଦୋଳନ ହୋଇଥିଲା । ସେଦିନର ସେ ଆନ୍ଦୋଳନ ସମ୍ପର୍କରେ କ’ଣ କହିବାକୁ ଚାହିଁବେ ?
- ଷ୍ଟିଲ-ପ୍ଲାଣ୍ଟ ପାଇଁ ପ୍ରକୃତରେ ଗୋପାଳପୁର ସୁଇଟେବଲ ନଥିଲା । ତେଣୁ ଷ୍ଟିଲ-ପ୍ଳାଣ୍ଟ ହେବାର କୌଣସି ଚାନ୍ସ ନାହିଁ । ସେଥିପାଇଁ ଷ୍ଟିଲ-ପ୍ଳାଣ୍ଟ ପାଇଁ କଳିଙ୍ଗ ନଗରରେ ଜମି ଦିଆଗଲା ଓ ଆମେ କଳିଙ୍ଗ ନଗର ଗଲୁ । ନହେଲେ ଆମେ କଳିଙ୍ଗନଗରରେ କାହିଁକି ଷ୍ଟିଲ ପ୍ଳାଣ୍ଟ କରିଲୁ, ଗୋପାଳପୁରରେ କରିଲୁ ନାହିଁ ? ଇଣ୍ଟିଗ୍ରେଟେଡ଼ ଷ୍ଟିଲ ପ୍ଲାଣ୍ଟ ପାଇଁ ଯେଉଁ ପ୍ରକାର ପାଣି ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସୁବିଧାର ଆବଶ୍ୟକତା ଅଛି, ସେ ସବୁ ଗୋପାଳପୁରରେ ନଥିଲା ।“
ସାକ୍ଷାତକାର ଉପକ୍ରମରେ ଲେଖାଥିଲା ଅରୁଣ ମିଶ୍ର କଳାହାଣ୍ଡି ଜିଲ୍ଲାର ବାସିନ୍ଦା । ସେ ଟାଟା ନଗରରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରି ଖଡ଼ଗପୁର ଆଇଆଇଟି ସାଙ୍ଗକୁ ଫ୍ରାନ୍ସ ଓ ଆଷ୍ଟେଲିଆରେ ଅଧ୍ୟୟନ କରିଥିଲେ । ସେ ଟାଟା ଷ୍ଟିଲର ସ୍ପେଶାଲ ଇକନୋମିକ ଜୋନର ପରିଚାଳନା ନିର୍ଦ୍ଦେଶକ ଭାବେ ମଧ୍ୟ ଅବସ୍ଥାପିତ ରହିଥିଲେ । ଅର୍ଥାତ, ଅରୁଣ ମିଶ୍ରଙ୍କ ସ୍ୱୀକାରୋକ୍ତି ଐତିହାସିକ ଗୁରୁତ୍ୱ ଯେ ବହନ କରେ ଏଥିରେ ସନ୍ଦେହ ନାହିଁ !
ସ୍ୱାଧୀନତା-ପୂର୍ବ ଅବସ୍ଥାରେ ଗୋପାଳପୁରରେ ଆଜିକାର ମୁଖ୍ୟ ପର୍ଯ୍ୟଟନ ବେଳାଭୂମି ‘ବିଚ’ରେ ବନ୍ଦର କାର୍ଯ୍ୟକ୍ଷମ ଥିଲା । ବିଚ଼ରୁ ସମୁଦ୍ର ଗର୍ଭକୁ ଏକ ସୁଦୀର୍ଘ ଜେଟି ନିର୍ମିତ ହୋଇଥିଲା । ଏହାକୁ ବ୍ୟବହାର କରି ଯାତ୍ରୀ ଓ ମାଲ ଷ୍ଟିମରରେ ପହଞ୍ଚିବା ପରେ ଷ୍ଟିମର ଗଭୀର ଜଳରେ ନଙ୍ଗର ପକାଇଥିବା ବଡ଼ ଜାହାଜରେ ନେଇ ଛାଡୁଥିଲା । ବିଚ଼ ରାସ୍ତାର ଦୁଇ ପାର୍ଶ୍ୱରେ ବଡ଼ ବଡ଼ ଗୋଦାମ ରହିଥିଲା । ମେ’ଫେୟାର ହୋଟେଲ ଜାହାଜ ଯାତ୍ରୀଙ୍କ ବନ୍ଦରରେ ସାମୟିକ ରହେଣୀ ନିମନ୍ତେ ଜଣେ ବିଦେଶୀ ବ୍ୟବସାୟୀ ନିର୍ମାଣ କରିଥିଲେ । ଗୋପାଳପୁର ବନ୍ଦର ବନ୍ଦ ହୋଇଯିବାର ବିଭିନ୍ନ କାରଣ ଚ଼ିହ୍ନଟ କରାଯାଇଥାଏ । ତେବେ ମୁଖ୍ୟତଃ ପର୍ଯ୍ୟାପ୍ତ ରପ୍ତାନୀ ଓ ଆମଦାନୀ ଅଭାବ, ରେଳପଥର ବିକାଶପରେ ଅପେକ୍ଷାକୃତ ସରଳ ପରିବହନ ସୁବିଧା ଉପଲବ୍ଧ ହେବା ଏବଂ ପ୍ରାକୃତିକ ଭାବେ ଗୋପାଳପୁର ବଡ଼ ବନ୍ଦରରେ ଗଢ଼ି ତୋଳିବା ନିମନ୍ତେ ଅନୁପଯୁକ୍ତ ଥିବା ଇତ୍ୟାଦିକୁ ନେଇ ବିଶେଷଜ୍ଞମାନେ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ମତ ପୋଷଣ କରିଥାନ୍ତି ।
ସ୍ୱାଧୀନୋତ୍ତର ଇତିହାସରେ ଗୋପାଳପୁରରେ ଟାଟା ଦ୍ୱାରା ବୃହତ ଇସ୍ପାତ କାରଖାନା ପ୍ରସ୍ତାବ ଏକ ଚର୍ଚ୍ଚିତ ଅଧ୍ୟାୟ । ଇସ୍ପାତ ପ୍ରକଳ୍ପକୁ କେନ୍ଦ୍ର କରି ବନ୍ଦର ଓ ରେଳପଥ ବିକାଶ, ଏଲ-ଏଣ୍ଡ-ଟି ଭଳି କେତେକ ନାମୀ ଶିଳ୍ପଦ୍ୟୋଗୀଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଆନୁସଙ୍ଗିକ ଶିଳ୍ପ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଏବଂ ବ୍ୟାପକ ନିଯୁକ୍ତି ସୁଯୋଗ ସଂପର୍କରେ ପ୍ରଚାରିତ ହୋଇଥିଲା । ତେବେ ଏଥି ମଧ୍ୟରୁ ବହୁ ସୁବିଧାସୁଯୋଗ ତଥ୍ୟାଶ୍ରିତ ନଥିଲା । ଉଦାହରଣରେ ଟାଟା ପକ୍ଷରୁ ଆଧୁନିକ ଇସ୍ପାତ କାରଖାନା କାର୍ଯ୍ୟକ୍ଷମ ହୋଇଥିଲେ ଏଥିରେ ବ୍ରହ୍ମପରବାସୀ ପୂର୍ବରୁ ଦେଖିଥିବା ରାଉରକେଲା ବା ଭାଇଜାଗର ଇସ୍ପାତ କାରଖାନା ଭଳି ଶ୍ରମିକ ନିଯୁକ୍ତ ହୋଇନଥାନ୍ତେ । କାରଣ ଅତ୍ୟାଧୁନିକ ଉଦ୍ୟୋଗ ପରିଚାଳନାରେ ବହୁ କମ ଶ୍ରମ ଶକ୍ତି ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥାଏ... ଇତ୍ୟାଦି ।
ବିଂଶ ଶତାଦ୍ଦୀର ଶେଷ ଦଶକ ଦ୍ୱିତୀୟାର୍ଦ୍ଧରେ ଗୋପାଳପୁରଠାରେ ଇସ୍ପାତ ପ୍ରକଳ୍ପ ପ୍ରସ୍ତାବ ଉପସ୍ଥାପନ ସମୟରେ ରାଜ୍ୟ ଓ କେନ୍ଦ୍ରରେ କଂଗ୍ରେସ ଦଳ ସରକାର । ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ବ୍ରହ୍ମପୁର ଲୋକସଭା ଆସନରୁ ପ୍ରତିଦ୍ୱନ୍ଦିତା କରି ବିଜୟୀ ହୋଇଥାନ୍ତି । କିନ୍ତୁ ତୁରନ୍ତ ଉଭୟ ରାଜ୍ୟ ଓ କେନ୍ଦ୍ର ସରକାରରୁ କଂଗ୍ରେସ ଅପସରି ଗଲା । ଫଳରେ ରାଜନୀତିକ ଅଭିସନ୍ଧିମୂଳକ ପ୍ରତିଶୃତି ପୂରଣରେ ଆନ୍ତରିକତା ଅଭାବ ଦେଖାଗଲା ବୋଲି ଅଭିଯୋଗ ହୋଇଥାଏ । କିନ୍ତୁ ପ୍ରକୃତ କାରଣ ସଂପର୍କରେ ଖୋଦ ଶିଳ୍ପଦ୍ୟୋଗୀ ଭିନ୍ନ ମତ ଅବତରଣା କରିଥାନ୍ତି ।
ଦୈନିକ ‘ସମ୍ୱାଦ’ର ରବିବାସରୀୟ ପତ୍ରିକା ‘ରବିବାର’ ୧୫ ଫେବୃୟାରୀ ୨୦୧୫ ସଂସ୍କରଣରେ ତତ୍ କାଳୀନ ଟାଟା କମ୍ପାନୀର ଗୋପାଳପୁର ପ୍ରୋଜେକ୍ଟର ଭାଇସ-ପ୍ରେସିଡ଼େଣ୍ଟ ଅରୁଣ ମିଶ୍ରଙ୍କ ସହ ଏକ ସାକ୍ଷାତକାର ପ୍ରକାଶିତ ହୋଇଥିଲା । ସେଥିରୁ ଏକାଂଶର ଅବିକଳ ଉଦ୍ଧୃତି ଗୋପାଳପୁରରେ ଟାଟାର ଇସ୍ପାତ କାରଖାନା ପ୍ରସ୍ତାବରୁ ଓହରିଯିବାର କାରଣ ସ୍ପଷ୍ଟ କରିଥାଏ ।
“୧୯୯୬ ଟାଟା-ଷ୍ଟିଲ ଗୋପାଳପୁର ପ୍ରେଜେକ୍ଟ ବିରୋଧରେ ଆନ୍ଦୋଳନ ହୋଇଥିଲା । ସେଦିନର ସେ ଆନ୍ଦୋଳନ ସମ୍ପର୍କରେ କ’ଣ କହିବାକୁ ଚାହିଁବେ ?
- ଷ୍ଟିଲ-ପ୍ଲାଣ୍ଟ ପାଇଁ ପ୍ରକୃତରେ ଗୋପାଳପୁର ସୁଇଟେବଲ ନଥିଲା । ତେଣୁ ଷ୍ଟିଲ-ପ୍ଳାଣ୍ଟ ହେବାର କୌଣସି ଚାନ୍ସ ନାହିଁ । ସେଥିପାଇଁ ଷ୍ଟିଲ-ପ୍ଳାଣ୍ଟ ପାଇଁ କଳିଙ୍ଗ ନଗରରେ ଜମି ଦିଆଗଲା ଓ ଆମେ କଳିଙ୍ଗ ନଗର ଗଲୁ । ନହେଲେ ଆମେ କଳିଙ୍ଗନଗରରେ କାହିଁକି ଷ୍ଟିଲ ପ୍ଳାଣ୍ଟ କରିଲୁ, ଗୋପାଳପୁରରେ କରିଲୁ ନାହିଁ ? ଇଣ୍ଟିଗ୍ରେଟେଡ଼ ଷ୍ଟିଲ ପ୍ଲାଣ୍ଟ ପାଇଁ ଯେଉଁ ପ୍ରକାର ପାଣି ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସୁବିଧାର ଆବଶ୍ୟକତା ଅଛି, ସେ ସବୁ ଗୋପାଳପୁରରେ ନଥିଲା ।“
ସାକ୍ଷାତକାର ଉପକ୍ରମରେ ଲେଖାଥିଲା ଅରୁଣ ମିଶ୍ର କଳାହାଣ୍ଡି ଜିଲ୍ଲାର ବାସିନ୍ଦା । ସେ ଟାଟା ନଗରରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରି ଖଡ଼ଗପୁର ଆଇଆଇଟି ସାଙ୍ଗକୁ ଫ୍ରାନ୍ସ ଓ ଆଷ୍ଟେଲିଆରେ ଅଧ୍ୟୟନ କରିଥିଲେ । ସେ ଟାଟା ଷ୍ଟିଲର ସ୍ପେଶାଲ ଇକନୋମିକ ଜୋନର ପରିଚାଳନା ନିର୍ଦ୍ଦେଶକ ଭାବେ ମଧ୍ୟ ଅବସ୍ଥାପିତ ରହିଥିଲେ । ଅର୍ଥାତ, ଅରୁଣ ମିଶ୍ରଙ୍କ ସ୍ୱୀକାରୋକ୍ତି ଐତିହାସିକ ଗୁରୁତ୍ୱ ଯେ ବହନ କରେ ଏଥିରେ ସନ୍ଦେହ ନାହିଁ !
(‘ଅନୁପମ ଭାରତ’, ବ୍ରହ୍ମପୁର ସଂସ୍କରଣ / ୧୨ ମାର୍ଚ୍ଚ ୨୦୨୨/ ପୃଷ୍ଠା :୮)
Photo by Tim Mossholder on Unsplash
No comments:
Post a Comment