Friday, January 22, 2021

Mahuri Gada / ମହୁରି ଗଡ଼




#ବ୍ରହ୍ମପୁର ମହୁରି ରାଜ୍ୟର ନୂତନ ରାଜଧାନୀ ରୂପେ ସପ୍ତଦଶ ଶତାଦ୍ଦୀର ଶେଷଭାଗରେ ବିକଶିତ ହେବା ପୂର୍ବରୁ ମହୁରି ଗଡ଼ରେ ରାଜପରିବାର ବସବାସ କରୁଥିଲେ । ସେଠାରେ ରାଜଉଆସ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା । ଅଧୁନା ବ୍ରହ୍ମପୁର ସହରଠାରୁ ୧୦ କିଲୋମିଟର ଦୂରରେ ବ୍ରହ୍ମପୁର-ଚିକିଟି ରାଜ୍ୟ ରାଜ୍ୟପଥ ନଂ ୨୨ କଙ୍କିଆ ଗ୍ରାମ ଛକଠାରୁ ଦୁଇ କିଲୋମିଟର ଦୂରବର୍ତ୍ତୀ କେରାଣ୍ଡିମାଳ ପର୍ବତ-ମାଳାର ପାଦ ଦେଶରେ ମହୁରି ଗଡ଼ ଅବସ୍ଥିତ । ରାଜଉଆସ ଉଠିଯିବା ସମୟରୁ ଅଞ୍ଚଳଟି ପରିତ୍ୟକ୍ତ ଅବସ୍ଥାରେ ପଡ଼ିରହି ଆସିଛି ।

 

ମହୁରି ରାଜ୍ୟ ପଞ୍ଚଦଶ ଶତାଦ୍ଦୀର ଶେଷଭାଗରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିବା ଇତିହାସ ପୃଷ୍ଠାରୁ ଜଣାଯାଏ । ପୁରୀ ଗଜପତି ପୁରୁଷୋତ୍ତମ ଦେବଙ୍କ ଦାକ୍ଷିଣାତ୍ୟ ଅଭିଯାନରେ ସୋମରାଜା ଓ ଭୀମରାଜା ନାମକ ଦୁଇ ଭାଇ ସର୍ଦ୍ଦାର ରୂପେ ସେନାବାହିନୀରେ ସାମିଲ ହୋଇଥିଲେ । ବିଜୟଲାଭପୂର୍ବକ ପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ କାଳରେ ଗଜପତି ବାହୁଦାଠାରୁ ଋଷିକୂଲ୍ୟ ନଦୀ ମଧ୍ୟବର୍ତ୍ତୀ ଅଞ୍ଚଳର ଶାସନଭାର ବଡ଼ ଭାଇ ସୋମରାଜାଙ୍କୁ ଅର୍ପଣ କରିଥିଲେ । ସୋମରାଜାଙ୍କ ବୀରତ୍ୱ ବ୍ୟତୀତ ମହୁରି ବାଦକଭାବେ ଖ୍ୟାତି ଥିଲା । ତଦ ଅନୁଯାୟୀ ରାଜ୍ୟର ନାମ ମହୁରି ନାମିତ ହୋଇଥିବା କୁହାଯାଏ ।

 

ଦାକ୍ଷିଣାତ୍ୟ ଅଭିଯାନରୁ ପୁରୁଷୋତ୍ତମ ଦେବଙ୍କ ପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ କାଳରେ ବାହୁଦା ଓ ଋଷିକୂଲ୍ୟା ନଦୀତଟରେ ରାତିଟିଏ ଲେଖା ବିତାଇଥିବା ଜନଶୃତି ପ୍ରଚଳିତ । ବାହୁଦା ନିକଟବର୍ତ୍ତୀ ପଞ୍ଚମାଠାରେ କାଞ୍ଚି ଜୟକରି ସାଥିରେ ଆଣିଥିବା ସିଦ୍ଧ ବିନାୟକ ପୁନଃ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିବା ସ୍ଥଳେ ଋଷିକୂଲ୍ୟା ନଦୀକୂଳବର୍ତ୍ତୀ ତାରାତାରିଣୀ ପୀଠ ନିକଟରେ ଏକ ଗ୍ରାମ ତାଙ୍କରି ନାମ ଅନୁଯାୟୀ ପୁରୁଷୋତ୍ତମପୁର ନାମିତ ହୋଇଥିବା ବିଶ୍ୱାସ କରାଯାଏ ।

 

କେରାଣ୍ଡିମାଳ ପର୍ବତମାଳା ପାଦ ଦେଶରେ ସୋମରାଜା ଏକ ଗଡ଼ ବା ଦୁର୍ଗ ନିର୍ମାଣ କରି ବସବାସ କରୁଥିଲେ । ଷଷ୍ଠଦଶ ଶତାଦ୍ଦୀ ପ୍ରଥମାର୍ଦ୍ଧରୁ ସପ୍ତଦଶ ଶତାଦ୍ଦୀ ଶେଷାର୍ଦ୍ଧ ଯାଏଁ ପ୍ରାୟ ଦେଢ଼ ଶହ ବର୍ଷ ମହୁରିଗଡ଼ ମହୁରି ରାଜପରିବାରଙ୍କ ଉଆସ ରୂପେ ବ୍ୟବହୃତ ହେଉଥିଲା । ସୋମରାଜାଙ୍କ ପୁତ୍ର ପୁରୁଷୋତ୍ତମ ଏବଂ ପୁରୁଷୋତ୍ତମଙ୍କ ଦୁଇପୁତ୍ର ଶୈବ ନରେନ୍ଦ୍ର ଓ ଧୃବସିଂହ ଛୋଟରାୟ । ଧୃବସିଂହଙ୍କ ପୁତ୍ର ରଘୁନାଥ ନରେନ୍ଦ୍ର ବଂଶଧର କୁଳମାଣି, ବିକ୍ରମ, କୃପାସିନ୍ଧୁ ଓ ହରିହର ନରେନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ରାଜ୍ୟ ଶାସନ ମହୁରି ଗଡ଼ରୁ ହିଁ ଚାଲିଥିଲା । ହରିହର ନରେନ୍ଦ୍ର ଦେବଙ୍କ ରାଜତ୍ୱ କାଳରେ ବ୍ରହ୍ମପୁରରେ ରାଜଉଆସ ନିର୍ମିତ ହୋଇଥିଲା ।

 

ମହୁରି ଗଡ଼ର ଭୌଗଳିକ ଅବସ୍ଥିତି ଅଧୁନା ବ୍ରହ୍ମପୁର, ଚିକିଟି ଓ ଦିଗପହଣ୍ଡିଠାରୁ ସମଦୂର । ପ୍ରାୟ ତିନିଶହ ଏକର ପରିମିତ ଅଞ୍ଚଳରେ ଗଡ଼ର ଭଗ୍ନାବଶେଷ ମଧ୍ୟରେ ଜଗନ୍ନାଥ, ଗଡ଼କାଳୀ ଓ ମହାକାଳେଶ୍ୱର ମନ୍ଦିରର ମାତ୍ର କିଛି ଅଂଶ ଦେଖିବାକୁ ମିଳିଥାଏ । ବ୍ରହ୍ମପୁର ସହରର ଉତ୍ପତ୍ତି ତଥା ମହୁରି ରାଜଉଆସ ସଂପର୍କରେ ପରିଚିତ ହେବା ନିମନ୍ତେ ପର୍ଯ୍ୟଟନରେ ମହୁଡ଼ା-କଙ୍କିଆ ସଂଲଗ୍ନ ମହୁରିଗଡ଼ରେ ୨୦୨୧ରେ ପହଞ୍ଚିଲେ କେରାଣ୍ଡିମାଳ ପର୍ବତମାଳା ପାଦ ଦେଶରେ ଏକ ବିସ୍ତୀର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରାଙ୍ଗଣ ଓ ନାମକୁ ମାତ୍ର କିଛି ମନ୍ଦିରର ପଥରଖଣ୍ଡ ଦେଖିବାକୁ ମିଳିପାରିବ । ଅତୀତରେ ଦୁର୍ଗକୁ ଘେରି ରହିଥିବା ସମତଳ ଅଞ୍ଚଳରେ ସୈନ୍ୟସାମନ୍ତ ସମର ଅଭ୍ୟାସ କରୁଥିବା ବିଶ୍ୱାସ କରାଯାଏପର୍ଯ୍ୟଟକଙ୍କ ଲାଗି ମହୁରିଗଡ଼ରୁ କେରାଣ୍ଡିମାଳ ପାଦ ଦେଶରେ ଟ୍ରେକିଂ କରି ମହୁରିକାଳୁଆରେ ପହଞ୍ଚିବା ଉଦ୍ୟମ ସଂଭବ । କେରାଣ୍ଡିମାଳ ପାର୍ବତ୍ୟାଞ୍ଚଳରେ କେତେକ ଆଦିବାସୀ ଗ୍ରାମ ମଧ୍ୟ ପର୍ଯ୍ୟଟନ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମରେ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ହୋଇପାରିବ । ମହୁରିଗଡ଼କୁ ଯୁବ ସଂପ୍ରଦାୟ ପର୍ଯ୍ୟଟନ ହେରିଟେଜ ଟୁରରେ ଗଲେ ବ୍ରହ୍ମପୁର ସହରର ଇତିହାସ ପ୍ରତି ଆଗ୍ରହାନ୍ୱିତ ହେବା ତଥା ଏଠାକାର ଜନଜୀବନକୁ ଭଲ ପାଇବା ଆଶା କରାଯାଇପାରେ ।

(ଅନୁପମ ଭାରତ / ୨୩ ଜାନୁୟାରୀ ୨୦୨୧/ ପୃଷ୍ଠା : ୮)

Illustration : "ruin stone upclose" by washingtonparkotr is licensed under CC BY-SA 2.0

No comments:

Post a Comment