କାର୍ତ୍ତିକ ପୂର୍ଣ୍ଣିମା ପାଖେଇ ଆସିଲେ କଳିଙ୍ଗ ସାଧବ ପୁଅଙ୍କ ନୌବାଣିଜ୍ୟର ସ୍ମୃତି ଉପକୂଳ ଓଡ଼ିଶା ଜନମାନସରେ ଉଜ୍ଜୀବିତ ହୁଏ । ଇଂଲିଶ ଶାସନ ପ୍ରବର୍ତ୍ତିତ ହେବା କିଛି କାଳ ପୂର୍ବରୁ #ବ୍ରହ୍ମପୁର ସହର ଏକ ବାଣିଜ୍ୟ କେନ୍ଦ୍ର ଭାବେ କ୍ରମବିକଶିତ ହୋଇଥିବା ଅବସରରେ ପ୍ରାଥମିକ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ଗଞ୍ଜାମ ଓ ପରବର୍ତ୍ତୀ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ମନସୁରକୋଟା ବା ଗୋପାଳପୁର ବନ୍ଦର ସହ ଯୋଡ଼ି ହୋଇ ରହିଆସିଥିଲା । ବ୍ରହ୍ମପୁର ଚ଼େନ୍ନାଇ-କୋଲକତା ଜାତୀୟ ରାଜପଥ ଓ ରେଳପଥରେ ସଂଯୁକ୍ତ ହେବା ପୂର୍ବରୁ ଦକ୍ଷିଣ ଓଡ଼ିଶା ଉପକୂଳରେ ଜଳପଥ ହିଁ ପରିବହନର ଏକମାତ୍ର ସୂତ୍ର ବିବେଚ଼ିତ ହେଉଥିଲା । ସମକାଳରେ ବ୍ରହ୍ମପୁରର ଉତ୍ତର ପାର୍ଶ୍ୱରେହୁମା ଓ ରମ୍ଭା ମଧ୍ୟରେ ଅବସ୍ଥିତ ପାଲୁର ସମେତ ଦକ୍ଷିଣରେ ସୋନପୁର, ବାରୁଆ ବନ୍ଦର ନୌ-ପରିବହନ କେନ୍ଦ୍ରରୂପେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଥିଲା । ଇଂଲିଶ ଶାସନର ପ୍ରାକକାଳରେ ଗଞ୍ଜାମ ସହରରେ ମହାମାରୀ ବ୍ୟାପିବା ହେତୁ ସେଠାକାର ବନ୍ଦରର କାରବାର ପ୍ରଭାବିତ ହେଲା ଏବଂ ଗୋପାଳପୁର ଊନବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀର ଶେଷ ଓ ବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀର ପ୍ରଥମ ଭାଗରେ ଗୁରୁତ୍ୱଲାଭ କରିଥିଲା ।
ଗୋପାଳପୁର ବନ୍ଦର ଦେଇ ଉଭୟ ମାଲ ଓ ଯାତ୍ରୀ
ପରିବହନ ଚାଲୁଥିଲା । ମୁଖ୍ୟତଃ ଦକ୍ଷିଣ ଓଡ଼ିଶାରମାଳାଞ୍ଚଳର ବନଜାତ ଦ୍ରବ୍ୟ ରପ୍ତାନୀ ହେଉଥିବା
ସ୍ଥଳେ ଚିନି, ବସ୍ତ୍ର ଭଳି ଶିଳ୍ପଜାତ ଦ୍ରବ୍ୟ ଆମଦାନୀ ହେଉଥିଲା । ବ୍ରହ୍ମପୁର ବଡ଼ବଜାରର
ବ୍ୟବସାୟୀମାନେ ବାଣିଜ୍ୟ ପରିଚାଳନା କରୁଥିଲେ । ଗୋପାଳପୁର ବନ୍ଦରରୁ ରେଙ୍ଗୁନକୁ ଯାତ୍ରୀ
ପରିବହନର ବ୍ୟବସ୍ଥା ଥିଲା । ଦେଶାନ୍ତରୀ ଶ୍ରମିକମାନେ ବର୍ମା କୃଷିକ୍ଷେତ୍ରରେ ଶ୍ରମ ନିଯୁକ୍ତି
ପାଇଁ ଯାଉଥିଲେ । ୧୮୬୫ରେ ସଂଘଟିତ ନଅଙ୍କ ଦୁର୍ଭିକ୍ଷ ପରବର୍ତ୍ତୀ ଅବସ୍ଥାରେ ଗଞ୍ଜାମର
ଶ୍ରମିକମାନେ ବନ୍ଦର ସୁବିଧା ଥିବା ହେତୁ ଦେଶାନ୍ତର ଯାତ୍ରା କରିବା ପ୍ରଥା ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିବା
ଅନୁମାନ କରାଯାଇପାରେ । ପରବର୍ତ୍ତୀ ଅବସ୍ଥାରେ ରେଳପଥ ସଂଯୋଗ ପରେ ଶ୍ରମିକ ଚାଲାଣ ପ୍ରକ୍ରିୟା
ଜାରୀ ରହିଲା ଏବଂ ବର୍ତ୍ତମାନ ସୁଦ୍ଧା ଗଞ୍ଜାମ ଜିଲ୍ଲା ସମେତ ଦକ୍ଷିଣ ଓଡ଼ିଶାରେଦେଶାନ୍ତର ଶ୍ରମ
ନିଯୁକ୍ତି ଏକ ମୁଖ୍ୟ ଗ୍ରାମୀଣ ରୋଜଗାର ପନ୍ଥା ।
ଗୋପାଳପୁର ବନ୍ଦରରୁ ରେଙ୍ଗୁନ ଯାତ୍ରୀ ପରିବହନ
ନିମନ୍ତେ ଏଜେଣ୍ଟ ବା ମଧ୍ୟସ୍ଥି ବ୍ରହ୍ମପୁରରେ ଅବସ୍ଥାପିତ ଥିଲେ । ‘ଆଶା’ ଓ ‘ଦୈନିକ ଆଶା’ର ପ୍ରକାଶକ ସମ୍ପାଦକ
ତଥା ବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀର ଦ୍ୱିତୀୟରୁଚ଼ତୁର୍ଥତିନି ଦଶନ୍ଧିର ଲୋକପ୍ରିୟ ନେତା ଶଶିଭୂଷଣ ରଥ ଜାହାଜ
ଯାତ୍ରୀ ଏଜେଣ୍ଟ ରୂପେ କିଛି କାଳ ନିଯୁକ୍ତ ହୋଇଥିଲେ । ଗଞ୍ଜାମ ଓ ପଡ଼ୋଶୀଜିଲ୍ଲାଗୁଡ଼ିକରୁ
ଗ୍ରାମୀଣ ଶ୍ରମିକମାନେ ରଥ ଏବଂ ତାଙ୍କରି ସହକର୍ମୀମାନଙ୍କ ଜରିଆରେ ରେଙ୍ଗୁନ ଯାତ୍ରା ନିମନ୍ତେ
ଟିକଟ ଖରିଦ କରୁଥିଲେ । ଶଶିଭୂଷଣ ଯାତ୍ରୀମାନଙ୍କ ଭଲମନ୍ଦ ବୁଝିବା ନିମନ୍ତେ ବନ୍ଦରରେ ଜାହାଜ
ଲାଗିବା ଅବସରରେ ବ୍ରହ୍ମପୁରରୁ ଗୋପାଳପୁରକୁ ଘୋଡ଼ାଟଣାଝାଟକାରେ ଯାତ୍ରା କରୁଥିଲେ । ଏଠାକାର
ଦ୍ୱି-ବାର୍ଷିକ ଠାକୁରାଣୀ ଯାତ୍ରାରେ ବୋଇତ ରଥ ନିର୍ମାଣ ଗୋପାଳପୁର ବନ୍ଦର ସହ ବ୍ରହ୍ମପୁର ବଣିକ
ସଂପ୍ରଦାୟର ସଂପୃକ୍ତିର ସ୍ମୃତି ବହନ କରିଥାଏ ।
ଗୋପାଳପୁର ବନ୍ଦର ଦେଇ ନୌ-ବାଣିଜ୍ୟ
ବ୍ରହ୍ମପୁରର ବାଣିଜ୍ୟ ବ୍ୟବସାୟକୁ ସମୃଦ୍ଧ କରିବାରେ ସହାୟକ ହୋଇଥିଲା । ପରବର୍ତ୍ତୀ ଅବସ୍ଥାରେ
ରେଳପଥ ଓ ସଡ଼କପଥ ପରିବହନ ନୌ-ପରିବହନର ସ୍ଥାନ ଅଧିଗ୍ରହଣ କରିଥିଲା । ଗୋପାଳପୁରରେ ବୃହତ ଗୋଦାମ
ମାନ ନିର୍ମିତ ହୋଇ ମାଲ ମହଜୁଦ ରଖାଯାଉଥିବା ସ୍ଥଳେ ବ୍ୟବସାୟୀମାନେ ବ୍ରହ୍ମପୁରରେ ଅବସ୍ଥାନ
କରୁଥିଲେ । ବ୍ରହ୍ମପୁରରୁ ଗୋପାଳପୁରକୁ ଯିବା ଆସିବା ଲାଗି ରହୁଥିଲା । ଗୋପାଳପୁର ବନ୍ଦର ଦେଇ
ଉଚ୍ଚବର୍ଗର ଯାତ୍ରୀଙ୍କ ସାମାୟିକ ରହେଣୀ ପାଇଁ ଏକ ବଡ଼ ହୋଟେଲ ଚାଲୁଥିଲା । ବନ୍ଦର
ଶୀଥିଳହୋଇପଡ଼ିବା ପରେ ତାହା ଓବରାଇଗୃପ କିଣି ନେଇଥିଲେ । ବର୍ତ୍ତମାନ ହୋଟେଲଟିଓଡ଼ିଶାଭିତ୍ତିକ
ମେ’ଫେୟାରଗୃପ
ଅଧୀନକୁ ଆସିଛି ।
ଓଡ଼ିଶାର ପାଣିପାଗ ପଞ୍ଜିକାରେ କାର୍ତ୍ତିକ
ପୂର୍ଣ୍ଣିମା ପରେ ବଙ୍ଗୋପସାଗରରେ ଏକପକ୍ଷରେ ମୌସୁମୀ ବର୍ଷା ପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ କରିବା ସାଙ୍ଗକୁ
ଅପରପକ୍ଷରେ ଲଘୁଚାପଜନିତଝଡ଼ବାତ୍ୟାର ପ୍ରକୋପ କମିଯାଏ । ଫଳରେ ଡ଼ିସେମ୍ୱରରୁ ମେ’ ଯାଏଁ ଛଅମାସ ବ୍ୟାପୀ
ସମୁଦ୍ର ବକ୍ଷରେ ନୌ-ଚାଳନାର ପଥ ସୁଗମ ହୋଇଥାଏ । ଏହି କାରଣରୁ କାର୍ତ୍ତିକ ପୂର୍ଣ୍ଣିମାରୁଓଡ଼ିଶା
ଉପକୂଳର ବ୍ୟବସାୟୀମାନେ ନୌ-ବାଣିଜ୍ୟ କାରବାର ଆରମ୍ଭ କରୁଥିଲେ ।
ଅତୀତରେ ଗୋପାଳପୁର ବନ୍ଦର ବର୍ତ୍ତମାନର ବିଚ଼
ଅଞ୍ଚଳରେ ସ୍ଥାପିତ ହୋଇଥିବା ସ୍ଥଳେ ଏହି ବନ୍ଦର ବନ୍ଦ ହୋଇଯିବା ପରେ ମାଲଗୋଦାମଗୁଡ଼ିକ
ଅବ୍ୟବହୃତ ଅବସ୍ଥାରେ ଦୀର୍ଘକାଳ ପଡ଼ିରହିଭାଙ୍ଗିରୁଜି ଯାଇଥିଲା । ଆଖପାଖର
କୋଠାବାଡ଼ିବେଙ୍ଗାଲ-ନାଗପୁର ରେଳୱେରେସେବାନିବୃତ୍ତଆଙ୍ଗ୍ଳୋ-ଇଣ୍ଡିଆନମାନେ କିଣି ଅବସର ଜୀବନ
ଯାପନ କରିବା ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ । ସ୍ୱାଧୀନୋତ୍ତର ଅବସ୍ଥାରେ ନୂତନ ବନ୍ଦର ଗୋପାଳପୁରଠାରୁ କିଛି
ଦୂରରେ ଛତ୍ରପୁର ନିକଟରେ ନିର୍ମିତ ହେଲା । ଗୋପାଳପୁର ବନ୍ଦରର ମୁଖ୍ୟକର୍ମକର୍ତ୍ତାଭାବେ
ଦୀର୍ଘକାଳ ଧରି ଇଞ୍ଜିନିୟରଦୁର୍ଗାଚରଣ ପତି ଅବସ୍ଥାପିତ ହୋଇଥିଲେ । ତାଙ୍କରି ପୃଷ୍ଠପୋଷକତାରେ
କଳିଙ୍ଗ ସାଧବ ପୁଅଙ୍କ ନୌ-ବାଣିଜ୍ୟ ସ୍ମୃତି ଚାରଣ ନିମନ୍ତେ ୧୯୯୪ ବେଳକୁ ଥରେ ଦୁଇ ଥର ‘ତଅପୋଇ’ ନାମରେ ସାଂସ୍କୃତିକ
କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ବନ୍ଦର ପ୍ରାଙ୍ଗଣରେ ଆୟୋଜିତ ହୋଇଥିଲା ।
No comments:
Post a Comment